ย้ายไปประทับโคนไม้จิก ฝนตกพรำ
พญานาคมาขดขนดปกพระกาย กำบังฝน

ระหว่างที่พระพุทธเจ้ายังไม่ตัดสินพระทัยว่าจะทรงแสดงธรรมโปรดใครเพื่อ

ประกาศพระศาสนานับตั้งแต่ตรัสรู้เป็นต้นมานี้ ได้เสด็จแปรสถานที่ประทับ

แห่งละ ๗ วัน ที่เห็นอยุ่ตามภาพนี้เป็นสัปดาห์ที่สาม และสถานที่ประทับก็

เป็นแห่งที่สาม คือ ใต้ต้นมุจลินท์ ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของต้น

พระศรีมหาโพธิ์

มุจลินทร์เป็นต้นไม้ที่เกิดอยู่ในที่ทั่วไปในอินเดีย มีชื่อปรากฏอยู่ในวรรณคดี ทั้ง

ประเภทชาดก และอย่างอื่นมากหลาย ในเวสสันดรชาดกก็กล่าวถึงสระ

มุจลินท์ที่พระเวสสันดรไปประทับอยู่เมื่อคราวเสด็จไปอยู่ป่า

ไทยเราแปลต้นมุจลินทร์กันว่าต้นจิก เข้าใจว่าจะใช่ เพราะดูลักษณะที่เกิด

คล้ายกัน คือชอบเกิดตามที่ชุ่มชื้น เช่น ตามห้วย หนอง คลอง บึง เป็นไม้เนื้อ

เหนียว ดอกระย้า มีทั้งสีขาวและสีแดงใบประมาณเท่าใบชมพู่สาแหรก ใบ

อ่อนรสฝาด ใช้เป็นผักจิ้มน้ำพริกอร่อย รสเหมือนใบอ่อนของชมพู่สาแหรก

ปกติใบดกหนา เป็นต้นไม้ที่ให้ร่มเงาดี

เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จมาประทับอยู่ที่นี่ ฝนเจือลมหนาวตกพรำตลอดเจ็ดวัน

ไม่ขาดสาย ท่านผู้รจนาปฐมสมโพธิได้แต่งเล่าเรื่องไว้ว่า พญานาคชื่อมุจลินท์

ขึ้นจากสระน้ำที่อยู่ในบริเวณแห่งเดียวกันนี้เข้าไปวงขนด ๗ รอบ แล้ว

แผ่พังพานปกพระพุทธเจ้าเพื่อป้องกันลมฝนมิให้พัดและสาดกระเซ็นมา

ต้องพระวรกาย ครั้งฝนหาย ฟ้าสาง พญานาคจึงคลายขนดออก แล้วจำแลง

แปลงเป็นเพศมาณพยืนเฝ้าพระพุทธเจ้าทางเบื้องพระพักตร์

พระพุทธรูปนาคปรกที่พุทธศาสนิกชนสร้างขึ้น ก็เป็นนิมิตหมายถึงเหตุ

การณ์ที่เกิดกับพระพุทธเจ้าในปางหรือในตอนนี้ เป็นพระพุทธรูปที่เชื่อถือกัน

ว่าศักดิ์สิทธิ์ทางเมตตา เพราะเป็นรูปหรือภาพที่สอนคนโดยทางอ้อมให้เห็น

อานิสงส์หรือผลดีของเมตตา เพราะแม้แต่พญางูใหญ่ในสระน้ำก็ยังขึ้นจาก

สระเข้าไปถวายความอารักขาแก่พระพุทธเจ้า ทั้งนี้ด้วยพลานุภาพแห่งพระ

มหากรุณของพระพุทธองค์