ทรงทรมานนาคราชร้าย ขดกายพญานาคใส่บาตรให้ชฏิลดู
ชฏิลก็ยังไม่เลื่อมใส

ชฏิลสามพี่น้องโดยเฉพาะอุรุเวลกัสสป ผู้พี่ชายใหญ่เป็นหัวหน้านักบวชที่ชาว

เมืองราชคฤห์นับถือมาก ท่านผู้นี้ประกาศตนเป็นผู้วิเศษ เป็นพระอรหันต์

บำเพ็ญพรตบูชาไฟ

เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จไปถึง และตรัสขอพักอาศัยในโรงไฟ ซึ่งพวกชฏิลถือว่า

เป็นสถานศักดิ์สิทธิ์และเป็นอันตรายแก่ผู้จะไปอยู่อาศัยภายในโรงไฟ เพราะ

มีพญานาค หรือพญางูใหญ่มีพิษร้ายกาจอาศัยอยู่ในนั้น ชฏิลจึงนึกในใจว่า

พระพุทธเจ้าทรงอวดดีที่ไม่กลัวอันตราย

ตามท้องเรื่องในปฐมสมโพธิกล่าวว่า เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จเข้าไปประทับ

ภายในโรงไฟ พญานาคก็มีจิตขึ้งเคียดทุกข์โทมนัส คือ โกรธมาก จึงพ่นพิษ

ใส่พระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าเสด็จเข้าเตโชกสิณสมาบัติ (หมายถึง การเข้า

ฌานชนิดหนึ่ง ซึ่งบันดาลให้เกิดเปลวไฟขึ้นจากกายได้) พิษของพญานาค

และเปลวเพลิงจากเตโชกสิณของพระพุทธเจ้าได้บังเกิดขึ้นเป็นแสงแดงสว่าง

ดุจเผาผลาญโรงเพลิงนั้นให้เป็นภัสมธุลี (แหลกละเอียด)

พวกชฏิลได้เห็นแสงเพลิงนั้นก็ปริวิตกว่า พระสมณะรูปนี้ (หมายถึงพระพุทธ

เจ้า) เห็นที่จะวอดวายด้วยพิษพญานาคคราวนี้เป็นแน่

ปฐมสมโพธิว่า "ครั้นล่วงสมัยราตรีรุ่งเช้า พระสัพพัญญูเจ้าก็ยังเดชแห่งพญา

นาค ให้อันตรธานหาย บันดาลให้นาคนั้นขนดกายลงในบาตร แล้วทรง

สำแดงแก่อุรุเวลกัสสป ตรัสบอกว่า นาคนี้สิ้นฤทธิ์ด้วยเดชตถาคต